Lente op Oost Indisch Groen

Permacultuur is een ontwerp-wetenschap gebaseerd op ethiek. Als ethische beginselen gebruik je ‘zorg voor de mens’, ‘zorg voor de aarde’ en ‘eerlijk delen’. Waar die 3 elkaar versterken heb je een systeem dat kan blijven bestaan. Om zo’n systeem te ontwerpen gebruik je ecologische wetmatigheden die je afkijkt van hoe de natuur in elkaar zit.

De sociale aspecten van permacultuur komen mooi tot uitdrukking op Oost Indisch Groen. Dit project is mede gestart door twee permaculturisten die bij Maranke Spoor zijn afgestudeerd. Dit project, Oost Indisch Groen in Amsterdam-Zeeburg, vierde de opening van het nieuwe  seizoen met een leer-, doe-en ontmoetingsdag.

Een klein openlucht-college door Maranke Spoor, een paar klussen waar veel handen voor nodig waren (en daarmee zo gepiept), zaaien, oogsten, koken, mensen ontmoeten, muziek… Reken maar dat dit project is ontworpen met echte aandacht. In uw buurt ziet alles er natuurlijk weer heel anders uit, maar dit is zo te zien hoe functionele diversiteit voor een boel mensen werkt in deze buurt tussen Flevopark en Javaplein in Amsterdam-Zeeburg, in dit seizoen van 2014.

Hier is een kleine impressie, en een link naar meer beeld-en-geluid.

Meer zien?

Meer leren?

Veerkrachtige bedrijven doen aan biodiversiteit

In mijn workshop ‘Biodiversiteit in de landbouw: veerkrachtige bedrijfsmodellen’ geef ik voorbeelden van bedrijven die, met de juiste portie eigenzinnigheid plus bereidheid tot samenwerking en adequate marketing, een tevreden inkomen genereren uit een bestaan in de menselijke maat. Met als basis een veerkrachtige, goed funcionerende biodiversiteit.

Achtergrondinfo

Dat we een apart woord hebben voor ‘natuur’, laat al zien dat het iets is wat buiten onszelf staat. Maar w e zijn er als mensen afhankelijk van omdat we er samen mee op zijn geëvolueerd. Schoon water, schone lucht, voedsel, bouwmaterialen en medicijnen zijn noodzaak voor ons. Tegelijk is dat alles ook noodzaak voor andere diersoorten en voor ecosystemen. Omdat we een apart woord hebben voor ‘natuur’ lijkt het logisch dat onze belangen botsen met die van andere diersoorten, plantensoorten en het ‘milieu’ (nog zo’n woord). Dat is echter niet zo.

Biodiversiteit biedt bedrijven meer kansen dan monoculturen. Veel boerderijen schakelen over op de zgn. ‘multilandbouw’. Een inkomen dat steunt op meerdere poten is veerkrachtig. Multifunctionele landbouw is sociale diversiteit. Maar landbouw die stoelt op biodiversiteit gaat in principe verder omdat er ecosysteemfuncties aan de basis staan van duurzame landbouw en economie.

Biodiversiteit meewegen in de aanplant en bedrijfsvoering legt de basis voor nog veel multi-functionelere landbouw. ‘Natuur’ kan heel goed óp een boerderij én er rondom de noodzakelijke rollen vervullen. Ik bedoel hier niet een akker met één gewas met een wildebloemenrand eromheen. Maar ik bedoel hier ook níet: ‘je sla laten opeten door de reeën want die zijn zo zielig’. Of dat alle terreinen toegankelijk moeten worden voor mensen. Maar ik bedoel hier wél dat ook in het overgrote deel van het biologische landbouwareaal geen kikker, salamander, hermelijn of andere ‘natuur’ is te vinden – ook dit is monocultuurlandbouw (vele bedrijven met oog voor de menselijke en ecologische maat, al dan niet met een keurmerk, uitgezonderd inderdaad).

Niches voor plant, dier en mens

Ontwerpen van boerenbedrijven op basis van biodiversiteit biedt niches – of anders gezegd kansen om te leven en rollen om te vervullen – voor allerlei diersoorten – niet in het minst voor mensen. Ecosystemen ontwerpen vraagt op zich aardig wat studie en observatie. Niet iedereen hoeft alle kennis te vergaren. We zouden er goed aan doen als er in plaats van meer-en-meer specialismen juist meer uitzoom-vaardigheid komt, samen met observatie- en ontwerpvaardigheden en ecologie- en plantenkennis, zoals in de permacultuur. Zo kunnen we elkaar aanvullen en samenwerken. Een bredere kennisbasis, van voedselproductie én biodiversiteit, is waar ook Oefenboerderij aan werkt, samen met en naast vele anderen.

Natuurlijk vraagt voedsel uit biodiversere bedrijven logischerwijs ook andere kennis over bijvoorbeeld de toepassing van gewassen – of dat nu machinaal is of rechtstreeks in de keuken. Kastanjemeel smaakt bijvoorbeeld wat anders dan tarwemeel en zal ook wel specifieke verwerkingseigenschappen hebben. Dat zijn investeringen die zich terugverdienen. Elke transitie bovendien vraagt om nieuwe vaardigheden. (Doorgaan op de weg van de monocultuur-landbouw is geen optie omdat die leidt naar nog verdere ecologische en economische verwoestijning, terwijl de weg van de biodiversiteit leidt naar meer ecologische en economische niches en welvaart.)

Dus een polycultuur met veel meerjarige gewassen vraagt nieuwe kennis en duidelijke marketing. Tegenover die investeringen staat dat de inputs waar de monocultuur-landbouw om vraagt (olie, soja, enzovoort enzovoort) niet tot nauwelijks meer hoeven worden versleept. Het sluiten van kringlopen zorgt ervoor dat er ook élders niet een monocultuur hoeft te worden gecreëerd en daarbij ecosystemen vernietigd. Tot slot kijk je bij het ontwerpen van een boerenbedrijf naar het geheel, waardoor bijvoorbeeld gezondheid (pesticiden, eenzijdig dieet) en schoon drinkwater aan de positieve kant van de balans komen i.p.v. worden geëxternaliseerd en dan met subsidies/belastingen via een omweg moeten worden ondervangen.

Een boerenbedrijf dat biodiversiteit inkadert in zijn bedrijfsontwerp gebruikt de functies van o.a. dieren, met ruimte voor de integriteit van die dieren. De belangrijke functies worden gedragen door vele spelers, van houtwallen en greppels tot gevogelte/vee dat volgens een planning roteert. Veeteelt en fruitteelt, tuinbouw, akkerbouw zijn goed te combineren in een bedrijf, als je de rotaties en de plaatsing van de elementen goed ontwerpt en bereid blijft tot observeren en creatief meebewegen. Voor mensen biedt de ontwerpmethode permacultuur meer werkgelegenheid.

Opleiding permacultuur Maranke Spoor

Op  Autarkia organiseren we een jaaropleiding permacultuur met de  ervaren hoofddocent Maranke Spoor. Deze cursus begint op zaterdag 19 april 2014. De jaaropleiding permacultuur bestaat uit een afgewogen mix van theorie en praktijk.

Zo gaat Maranke met u een (bos)tuin ontwerpen en aanleggen op het land van Autarkia. (Hier is een filmpje van een eerdere cursus.) Verder wordt tijdens de cursusdagen een stevige theoretische basis gelegd, zodat u niet aan hoeft te lopen tegen alle gebruikelijke beginnersvragen. Door deze mix van theorie en praktijk leert u lekker vlot. Ook in de 3 excursiedagen naar andere tuinen/tuinderijen gaat het geheel leven.

Permacultuur is… leren van de natuur met als doel te voorzien in menselijke behoeften terwijl we de gezondheid van ecosystemen verbeteren of in stand houden.

Die definitie komt van marankespoor.nl/wat-is-permacultuur/… een pagina die het begrip permacultuur verder aanscherpt.

  • Docent: Maranke Spoor (met gastdocenten)
  • 15 zaterdagen in 1 kalenderjaar.
  • Dit is 12 keer op Autarkia + 3 excursies.
  • 19 april 2014 t/m 18 april 2015
  • Locatie: Autarkia (bij Schaijk)
  • Er kan waar nodig vervoer vanaf station Oss worden geregeld.
  • Download hier het lesprogramma

Contact

  • Lucas Brouns (Stichting Permacultuur Onderwijs) : Lucas@nullPermacultuurOnderwijs.nl, tel. 06 – 123 36 231 (u kunt ook worden teruggebeld als bellen naar mobiele nummers niet in uw abonnement zit)
  • Nellie en Dirk Megens (Autarkia) : Info@nullAutarkia.nl, tel. 0486-46 31 30
  • Vindt u het prettig voor de opleiding even contact te hebben met de docent of hebt u inhoudelijke vragen over de opleiding? Stuurt u dan gerust een bericht of seintje naar Info@nullMarankeSpoor.nl, of u kunt het aan Nellie, Dirk of aan mij (Lucas) vragen via de contactgegevens hierboven.

20120629 permacultuur agroforestry schets

De jaaropleiding permacultuur

Maranke Spoor verzorgde als docent al tien à vijftien jaaropleidingen permacultuur, naast een reeks kortere trainingen. Aan de hand van evaluaties en ervaring heeft zij deze nieuwe cursusopzet ontwikkeld. De meeste cursisten vonden de jaaropleiding achteraf nét over een te korte periode en deze opzet biedt dat kleine beetje meer spreiding en ruimte. Ook om alle seizoenen goed te kunnen observeren.

Lucas Brouns, een educatief duizendpoot, werkt veelvuldig samen met de docent Maranke Spoor. Lucas combineert werkzaamheden van verschillende aard in zijn bedrijfje Oefenboerderij. Zo plant en onderhoudt hij bijvoorbeeld houtwallen/hagen, geeft hij workshops over de functie van bomen in agroforestry en schrijft/vertaalt hij educatief materiaal op dat vlak. Ook doet hij organisatorisch werk, onder meer voor deze jaaropleiding. Lucas is mede-oprichter van de Stichting Permacultuur Onderwijs.

Autarkia is een levendig bedrijf met paddenstoelen, veel meerjarige bruikbare planten, hagen, varkens, kippen, bijen, een kas, een leemoven… een modern, veerkrachtig, veelzijdig bedrijf. Zie autarkia.nl. Bekijk voor een eerste indruk ook eens het filmpje hier bij onze Vimeo-likes!

U kunt ervoor kiezen het certificaat van de opleiding te willen behalen. De vereisten voor het behalen van het certificaat zijn: u hebt niet meer dan 2 lesdagen gemist, en uw maquette en eindverslag zijn goedgekeurd. Op de achterzijde van het certificaat staat de opleiding beschreven in het Nederlands en het Engels zodat u makkelijk kunt laten zien welke opleiding u gevolgd hebt. De opleiding is Nederlandstalig.

  • Ervaren docent in praktijk en theorie.
  • U werkt in alle seizoenen op het land van Autarkia, zoals ontwerp en aanleg van een tuin.
  • Duidelijke structuur en samenhang in de lesstof.
  • Winterpauze en zomerpauze: tijd voor verwerken van stof en bouwen aan een project.
  • Excursiedagen naar kleine en grote tuinen/tuinderijen.
  • Compleet pakket aan onderwerpen om ecosystemen te leren analyseren, aanleggen en onderhouden.
  • Ruimte voor extra meewerken op het land van Autarkia buiten de cursusdagen.
  • Certificaat.

Kosten

1299,= euro incl. koffie/thee met koek, en soep met brood uit de keuken van Autarkia.

Contact

Meer informatie en inschrijving kan via:

  • Lucas Brouns (Stichting Permacultuur Onderwijs) : Lucas@nullPermacultuurOnderwijs.nl, tel. 06 – 123 36 231 (u kunt ook worden teruggebeld als bellen naar mobiele nummers niet in uw abonnement zit)
  • Nellie en Dirk Megens (Autarkia) : Info@nullAutarkia.nl, tel. 0486-46 31 30
  • Vindt u het prettig voor de opleiding even contact te hebben met de docent of hebt u inhoudelijke vragen over de opleiding? Stuurt u dan gerust een bericht of seintje naar Info@nullMarankeSpoor.nl, of u kunt het aan Nellie, Dirk of aan mij (Lucas) vragen via de contactgegevens hierboven.

Onderwerpen

  • Inleiding in permacultuur
  • Bodem
  • Ontwerpen
  • Water
  • Ecologie
  • Voedselbossen
  • Bomen
  • Bewaren van voedsel & zaden
  • Economie
  • Bouwen
  • Sociale permacultuur
  • Eindopdracht
  • + 3 excursies

Cursusdagen (zaterdag)

  • 19 april 2014
  • 10 mei
  • 7 juni
  • 28 juni
    zomerpauze
  • 6 september
  • 27 september
  • 18 oktober
  • 8 november
  • 29 november
  • 13 december
    winterpauze
  • 24 januari
  • 21 februari
  • 7 maart
  • 28 maart
  • 18 april 2015

Neemt u gerust contact met ons op voor nadere informatie. Wilt u meer weten van de docent van deze opleiding? Via deze link komt u op haar website: marankespoor.nl. Zie ook onze contactgegevens hierboven zodat u ons kunt schrijven of bellen. Dat kan altijd.

Septemberglorie

Over de planten die je hier ziet kan natuurlijk van alles worden verteld. Maar gewoon kijken is ook weleens leuk. Als extraatje geef ik hier de link naar een artikel van mij, waar u ook een leuke foto met oca kunt zien. Op de webpagina van www.ommuurdetuin.nl ziet u onder Reportages en artikelen ‘Velt-Seizoenen jan-feb 2012’.

Hondsdagen – mispel en melde

Een kleine reeks foto’s omdat er zo veel te zien is. En omdat het licht zo bijzonder is met deze tropisch blauwe lucht.

Leren in het groen

Dit is ‘n artikel dat ik heb geschreven voor de digitale etalage ‘Opvoeding en onderwijs’ van Bibliotheek.nl. Aan de hand van het thema ‘In balans’ leg ik uit hoe het onderwijs erbij gebaat is als leerlingen samen werken in het groen. Zowel voor de leeropbrengst als voor de groepsdynamiek. Van biologie en aardrijkskunde tot wiskunde en economie.

Het artikel [was] hier te lezen: http://www.digitaleetalages.nl/thema/opvoeding-en-onderwijs/kinderen–jongeren–ouders-en-professionals-in-balans/groenwerk-als-evenwichtige-leeromgeving.html maar omdat de website van de bibliotheek nu en dan helemaal op de schop gaat, is het nu voor de tweede of de derde keer sinds 2012 verplaatst en zet ik het zelf hieronder online…

[thema: ‘Kinderen, jongeren, opvoeding en onderwijs in balans’]

Groenwerk als evenwichtige leeromgeving

Werken in het groen biedt leerlingen uitdagende, realistische situaties voor het ontwikkelen van hun kennis en vaardigheden. Dat kan in de natuur, op een boerderij of in een schooltuin. Hier creëer je evenwicht in de groepsdynamiek en bied je input voor diverse leerstijlen.

Door Lucas Brouns (Oefenboerderij)

Leren en spelen in een groene omgeving staat tegenwoordig hoog op de agenda van veel scholen. Dit kan ook van pas komen voor de effectiviteit van het onderwijs en voor de groepsdynamiek. Of het nu een schooltuin, natuurwerk of boerderijschool is: dit geldt vooral als een project uitgesproken leerdoelen heeft en over langere tijd draait. Een excursie naar een boerderij is wat anders dan een project waarin leerlingen zelf beslissingen mogen nemen. Voor de leerkracht die uitgaat van actief leren en/of samenwerkend leren kan een project op een boerderij, in de natuur of op een schooltuin reuze interessant zijn als je er een taak aan koppelt, met verantwoordelijkheden. Je kan die taak namelijk zó opstellen dat je van tevoren weet dat de leerlingen bijvoorbeeld bepaalde rekensommen moeten maken, historische gegevens verzamelen en rollen moeten verdelen in de groep.

Allerlei vakken
Een geslaagde leeromgeving zie je op een Noorse boerderijschool. Deze heeft als voorbeeld gediend voor veel Nederlandse projecten. Een korte video met Engelse ondertiteling staat op LivingLearning.org <http://www.livinglearning.org/InEnglish.htm> (met een transcript van wat er wordt gezegd). Leerlingen komen eens per week op deze boerderij en verbouwen er vlas (twee cultuursoorten: olie-vlas en linnen). Ze komen in dit project voor problemen te staan die ze alleen met bepaalde wiskundige, biologische en economische inzichten kunnen oplossen. Ook de vakken tekenen, geschiedenis en aardrijkskunde komen ‘als vanzelf’ aan bod.

Ander soort talenten
In de praktijk van natuur, tuin en boerderij schep je ruimte voor leerlingen om op de materie in te haken via hun leerstijl. Verder is er ruimte voor de leerlingen om verschillende soorten intelligenties te gebruiken (zie ook http://www.bibliotheek.nl/thema/opvoeding-en-onderwijs/meervoudige-intelligentie). Een leerling die bij de cognitieve taken voor wiskunde in de klas niet goed scoort, kan in de praktijk een logistiek rekentalent blijken. Want als je met zijn vijven veertig kropjes sla moet oogsten en je hebt drie oogstkratten, begin je dan aan de lange of aan de korte kant van het perceel? Je wilt daarbij zo weinig mogelijk op de aarde trappen want dan stoor je de nuttige wormen te veel… Bij zulke wiskundige problemen is het belangrijk dat er genoeg tijd is, en dat de leerkracht van tevoren goed de voorkennis en de leerdoelen in beeld brengt, zegt Torsten Kellander (2009, p.24). Kellander ontwikkelde in Zweden een mobiel wiskundelab. Ook in Nederland wordt inmiddels geëxperimenteerd met wiskunde buiten de school. Een Groningse basisschool zette een project op waarin de schooltuin direct gekoppeld is aan onder andere de lessen economie en handel. De leerlingen verkopen de producten uit de tuinen. De beslissingen die de leerlingen nemen en hun samenwerking zijn belangrijk, want het project staat of valt ermee.
<link: Groningen Jenaplanschool schooltuin + handel/economie http://www.leraar24.nl/video/2949/ondernemerschap-in-de-schooltuin >

Samenwerking
Behalve de beoogde schoolkennis kun je ook de groepsdynamiek en vaardigheden voor samenwerking een impuls geven. Een deelnemer aan een boerderijproject (Nina): “En de klas is er ook een beetje aardiger van geworden, want we hebben veel met elkaar gewerkt. En dat was eerst minder, we waren meer in groepjes en nu is het meer dat we samen zijn en aardig tegen elkaar doen” (Schreurs 2009, p.4). In een ander project ziet een docent dat de “intensievere programma’s volgens de docenten vooral betekenis [hebben] voor het verbeteren van de relatie tussen de kinderen, verantwoordelijkheidsgevoel, zelfreflectie en zelfvertrouwen” (Levende Boerderij, Lerende Kinderen; 2009a, p. 47). Aardig is dat volgens dit rapport drukke of moeilijke kinderen (zeggen sommige ouders) ook kalmer of hulpvaardiger worden in de thuissituatie (2009b).

Robuust
Een schooltuin, natuurgebied of boerderij is niet de enige omgeving waarin je activerend onderwijs kunt uitvoeren. Levensechte, probleemgestuurde leersituaties kun je ook scheppen in een timmerwerkplaats, restaurant of muziekstudio. De boerderij of tuin heeft de voordelen dat alles er lekker robuust is (iets kapotmaken gaat niet zomaar), voordelen voor gezondheid en concentratie dankzij de buitenlucht (zie het thema ‘Buitenlucht’), dat dieren op kinderen een aantrekkingskracht hebben, en dat leerlingen door de omgang met de dieren ook voor interessante ethische vragen komen te staan.

Bronnen:
Kellander, T. (2009). ‘Rekenen in de openlucht.’ In: Mensenkinderen. Tijdschrift voor en over jenaplanonderwijs. 24, 3 (nummer 115, januari 2009), pp. 22-25. Uitgegeven door de Nederlandse Jenaplan Vereniging. www.jenaplan.nl/cms/upload/pdf/MK115_24-3-09.pdf

Schreurs, E. (2009). ‘Zelfonderzoek met kinderen. De KinderZelfKonfrontatieMethode
als reflectie-instrument .’ In: Mensenkinderen. Tijdschrift voor en over jenaplanonderwijs. 24, 3 (nummer 115, januari 2009), pp. 3-5. Uitgegeven door de Nederlandse Jenaplan Vereniging. www.jenaplan.nl/cms/upload/pdf/MK115_24-3-09.pdf

‘Levende Boerderij, Lerende Kinderen. Beschrijving en effecten van verschillende vormen van educatie op de boerderij.’ Rapport. (2009a). Diverse auteurs van Plant Research International (Wageningen University & Research centre), Stichting Educatief Platteland, Stichting Boerderijschool & Orgyd Procesadvies. http://multifunctionelelandbouw.net/system/files/documenten/rapport_levende_boerderij_lerende_kinderen.pdf

‘Levende Boerderij, Lerende Kinderen . Beschrijving en effecten van verschillende vormen van educatie op de boerderij.’ Brochure. (2009b). http://multifunctionelelandbouw.net/system/files/documenten/brochure_levende_boerderij_lerende_kinderen_0.pdf

Schreurs, E. (2011). ‘De boerderijschool. Ervarend leren in de praktijk.’ In: Egoscoop, 15, 3 (maart 2011), pp. 10-13. http://boerderijschool.nl/wp-content/uploads/2012/12/egoscoop_de_boerderijschool.pdf

Links:

Home


http://www.educatiefplatteland.nl
http://www.landschapsbeheer.nl/projecten/dat-doen-we-samen/project/je-school-kan-de-boom-in/28
http://www.groenkennisnet.nl/onderwijs/
http://multifunctionelelandbouw.net
http://www.outdoorteaching.com

Springzaad: meer ruimte voor natuur en kinderen


http://www.natuurwijs.nl/