Water, indianen en het internet

Heb je in de nazomer ook af en toe gedacht… En nou kan-ie wel weer met die regen? Een collega-tuinier op onze volkstuin-vereniging merkte op dat het zestig uur achter mekaar door had geregend! Je kent de consequenties in stedelijke omgevingen: de riolen kunnen de hoeveelheden, vooral bij hoosbuien inderdaad, amper aan. Als ze overstromen komt er ongezuiverd rioolwater in het grondwater. In een laaggelegen wijk van Amsterdam is daarom deze wadi aangelegd, die het water tijdelijk kan bufferen.

Wadi in Amsterdam Watergraafsmeer, parrallel aan de Middenweg en de Anfieldroad. En hier staat een filmpje: https://Climatescan.nl/projects/7/detail – waarvoor dank, alsook voor de foto’s, aan Waternet. Zie ook Amsterdam Rainproof, met onder meer een project waarin Amsterdammers zich konden aanmelden als ze in hun buurt een ‘postzegelpark’ wilden aanleggen.

Er zijn ook steden waar er geen riool is. Nu er veel mensen naar steden verhuizen, zoals Mumbai en Mexico-stad, vraagt dat om nieuwe oplossingen. In zulke steden komen nieuwe nederzettingen van mensen die zeer dicht op elkaar wonen. Ik werd vorige herfst, in het kader van een uitwisselingsprogramma voor pioniers, gevraagd mee te werken aan een project hieromtrent, bij BioPolus. Nu is BioPolus een bedrijf dat zijn wortels heeft in waterzuivering. Terwijl in onze permacultuur-ontwerp-opleidingen een van de basisvragen bij water is: Wat stop je erin?

Inderdaad geen poep dus, als het niet hoeft. Mijn tijdelijke collega’s (uit Finland en Spanje) vonden het helemaal logisch om toiletten te adviseren waar urine en droge uitwerpselen gescheiden blijven. Het bedrijf dat ons had uitgenodigd, leek echter verder te gaan met de ‘klassieke’ manier om eerst poep in het water te stoppen.

Hiervoor werd als argument een onderzoek aangehaald dat in een Japanse gevangenis is uitgevoerd. Uit dit onderzoek bleek dat als er veel water werd rondgepompt in de leefomgeving van de gevangenen, ze niet met elkaar gingen vechten. Zeker zal kabbelend en bruisend water op veel mensen een geruststellende invloed hebben, en mensen uit bepaalde culturen krijgen er een hygiënisch gevoel van als ze een toilet doorspoelen. Maar er zijn ook mensen die zich proper voelen als ze zaagsel op hun poep gooien in een composttoilet. Informatie uit de ene situatie kun je niet altijd generaliseren om in een andere situatie toe te passen.

Recentelijk werd BioPolus uitgenodigd in Eindhoven om mee te kijken naar de rioolwaterzuivering van deze stad waar er al poep in het water zit.

Wat mij tijdens mijn maand bij BioPolus opviel, is hoeveel informatie er op het internet rondgaat over de nieuwe hyperstedelijke omgevingen (vaak krottenwijken genoemd) die aangeeft dat het efficiënt is om in de stad te wonen en dat mensen zich er gelukkiger voelen. De toepasbaarheid van zulke welvaarts-indexen is echter per situatie heel verschillend. Zo kan de Wereldgezondheidsorganisatie met de beste bedoelingen de strijd aangaan met ‘open defecation’ (zeg maar wildpoepen), maar het risico is dat culturen die ándere slimme oplossingen, of in hun situatie slimmere oplossingen hebben dan een toilet zoals het onze, hierdoor als ‘minder ontwikkeld’ kunnen worden gezien. Of dat de ‘landgrab’ (landjepik) die op grote schaal plaatsvindt van Mongolië tot Indonesië, onbedoeld wordt vergoeilijkt met deze veronderstelling dat in een stad wonen per definitie goed voor je is.

PICT1136

Bovendien wordt er soms dubbel verdiend aan het scheppen van problemen: eerst verdient een fonds aan het kappen van een indianenbos voor grootschalige landbouw, en vervolgens moet die grootschalige landbouw worden ‘geïntensiveerd’ om de indianen, die nu tegen wil en dank in een stad wonen, te ‘voeden’. (Je herinnert je misschien een schokkende uitzending van Nieuwsuur van eind 2013, over Guarani-indianen in Brazilië en de suikerfabrikant Bunge.)

Het ontwerp-systeem permacultuur kunnen we gebruiken om naar het hele plaatje te kijken. En de morele vuistregels Zorg voor de aarde, Zorg voor de mens en Eerlijk delen zijn daarbij de middelen om een evenwicht te vinden.

Alleen naar de stad kijken of alleen naar het platteland leek mij niet wenselijk in dit ontwerp; daarom zie je op de volgende illustratie hoe urine lokaal wordt gebruikt voor in verticale stadslandbouw (waterrijke voeding met veel mineralen), terwijl het droge deel, de faeces, met cargobikes naar grotere composterings-installaties buiten het stedelijke gebied wordt gebracht. Daar zijn namelijk ook de boerderijen waar het koolhydraatrijke basisvoedsel (staple foods) vandaan komt in de vorm van granen, vlees en noten. Zo sluit je een stukje van de kringloop regionaal en een stukje lokaal in de wijk.

P1120372_phatch

In bovenstaande illustratie zie je de gele en de bruine pijlen (ureum respectievelijk dry). De droge mensenmest, gemengd met koolstofrijk materiaal, wordt in karton met cargobikes naar regionale composterings-installaties vervoerd op weg naar de boerderijen.

Het onderzoeksverslag van ons tijdelijke team in het Watermall-project bij BioPolus zijn hier grotendeels te zien – een van de voorwaarden van het Climate-KIC-project was dat de restultaten beschikbaar zijn voor iedereen.

Permacultuur in je moestuin

Met veel plezier heb ik dit boek vertaald en bewerkt, samen met Maranke Spoor. Een prachtig boek waarmee je permacultuur kunt inzetten in je moestuin, buurtmoestuin, stadse voor- en achtertuin, en op terrassen. Permacultuur in je moestuin is de vertaling van The Vegetable Gardener’s Guide to Permaculture: Creating an edible ecosystem, van Christopher Shein en Julie Thompson (2013).

Er komen heel veel verschillende planten aan bod, van fruitbomen en -struiken tot kruiden. De systematiek van permacultuur wordt uitgelegd aan de hand van duidelijke schetsontwerpen. Ook het hoofdstuk over het winnen en bewaren van zaden komt als geroepen, want Christopher Shein heeft hier veel ervaring mee. Een fleurig geïllustreerd studieboek voor de moestuin!

Permacultuur in je moestuin

Inzien, bestellen?

U kunt het boek inzien op de webpagina van PermacultuurOnderwijs.nl (directe link).

Permacultuur in je moestuin is niet alleen in de boekhandel te koop, maar ook rechtstreeks bij de vertalers/bewerkers van Stichting Permacultuur Onderwijs … Of bij de uitgever, via ClubGroen.nl. Rechtstreeks kopen betekent ietsje extra steun aan de kleine bedrijven die ervoor zorgen dat dit nuttige werk wordt gedaan. Dank u wel!

U bestelt het boek bij Stichting Permacultuur Onderwijs door €24,95 euro + €3,95 [verzendkosten binnen Nederland] = €28,90 over te maken op rek.nr. NL58 RABO 0347 3714 34 t.n.v. Stichting Permacultuur Onderwijs, te Utrecht (nadere gegevens). Vergeet u niet uw adres achter te laten via een mailtje naar Boeken@nullPermacultuurOnderwijs.nl … Met uw aankoop steunt u het werk van Stichting Permacultuur Onderwijs. U krijgt van ons bij het boek een gratis zakje verrassingszaad.

Water-project bij BioPolus

Dit is een onderzoeksrapport nadat we met drie mensen een maand aan een project hebben gewerkt. Je leest de achtergrond op deze andere pagina, die ik later heb geschreven. Hier volgt dus het onderzoeksverslag voor de mensen die met dit project zouden verdergaan. (Het project is volgens mij eerder bedoeld als visitekaartje van het bedrijf om te laten zien wat ze allemaal mogelijk achten, dan dat ze het daadwerkelijk willen uitvoeren.)

thank you for READing ME!

Hi, this is a guide on how to read & use the research material that was collected by the Climate-KIC – Pioneers into practice group by Jason, Mar and Lucas in October 2014 with help from András and Saurabh from BIOPOLUS for

 

the WATERMALL project

INTRODUCTION

HOW TO USE THIS GUIDE

> GOOGLE DRIVE FOLDER (and links that look like it) will take you to our Google drive documents.

In case this document is printed find it here: http://tinyurl.com/m2uco4s

Other hyperlinks can be found  in the  LINKS AND REFERENCES section

WHAT IS A WATERMALL (IN OUR MIND)

A Watermall is a multifunctional spot designed for resource recycling in high density urban areas, especially slums, where there is no sewage system underground. Its main functions are sanitation services, providing drinking water, grey water recycling, black water treatment (if black water is created), rainwater storage, food production, biogas / electricity production, and more services and functions that strengthen each other in the real life context.

CASE STUDIES – WHAT ARE SLUMS LIKE

 

Screen Shot 2014-10-22 at 13.10.18.png

 

Where would a watermall be a good investment for BioPolus’ partners and for the possible users? We wanted to find which social and techno factors are most important for making this decision. We did three case studies on slums. We chose slums on which you can quite easily find information on the web, because our project had a limited time (we could not travel around to other continents and do the actual real-life investigations). The slums we studied have been in place for some or even many decades. In many other cases however there will be little information on the world wide web.

On the slums we studied, the information was sometimes very biased because the source of the information can have high interest (e.g. ngo’s may want to have projects for ‘poor people’, municipalities may want to sell land in the real estate marketplace).

The slums we studied are Kibera (Nairobi), Morro do Alemão (Rio de Janeiro) and Dharavi (Mumbai). Our findings are in  >PARAMETERS WM, including the sources. The sheet contains our first big list of social and technological parameters. They can be sorted by category and/or subcategory.

 

WORKHOPS

SOCIAL PARAMETERS -WS1

Social parameters are things that would affect the adoption/operation/management or other factors related to the Watermall, for instance – what are the current social norms associated with water usage?  How important is hygiene or sanitation and what would happen if that is disrupted?

design factors 2.png

Community Function map.png

Should the Watermall provide a library or not?  Above are some diagrams depicting community functions and associated design and implementation factors that may be important to consider during planning and implementation phases.

Our feeling is that it would be the most sensible if Watermall were to offer water-related services first (washing bikes/rickshaws or carpet cleaning) and then see what social services are important but missing in those communities to increase value to the community (schools, clinics, etc.).

 

TECHNICAL PARAMETERS – WS1

See >PARAMETERS WM The listed technical parameters including data from 3 case study slums.

pub

Above is a Flow diagram of inputs, processes and outputs that we determined to be of significance for modelling the basic elements of the water mall to get an idea of scale + footprint.

A detailed spreadsheet with the main technical parameters can be found in the document >MASSFLOW WM. The document includes step-by-step instructions detailing how the spreadsheet can be modified and used.

BUSINESS MODEL CANVAS – WS2

With Saurabh Saraf we did a workshop on selling points to communicate to business partners. As Saurabh was rewriting a brochure for possible partners. And to further develop the Watermall business model. Saurabh suggested this scheme to work with. www.businessmodelgeneration.com/canvas/bmc

We did this in 3 shifts, as you see >HERE. One is to analyse ngo’s and impact investors as a client/partner, one is to analyse residents of the townships as partners/clients, and one is to analyse the (municipal) government as a partner/client.

DIMENSIONS + MAIN INPUTS AND OUTPUTS

See excell >MASSFLOW WM. for a more detailed look at the model.

Also see presentation >WATERMALL PRESENTATION

 

Screen Shot 2014-10-22 at 13.11.59.png

Screen Shot 2014-10-22 at 13.12.07.png

Things we did not count in the surface area: administrative space, toolshed, grey water to fresh water treatment facility, biogas storage and compressor

watermall model colors copy3.png

A  basic model showering the footprint of the different facilities / modules. Heights are generally 3 and 5 meters per layer. Though it should be noted that this is a minimum calculated footprint size and a real structure would be at least 20-30% larger since we didn’t account for corridors and space for accessing the facilities. So for instance a toilet block of 900m2 is counted as 90 toilets side by side which is not possible in real life. Little people populate the image for scale.

watermall model basic 2 top down copy2.png

Here is a top down view of the facility (same as in the introduction) with a layered view to decrease the footprint of the Watermall (around 120 x 100 m) .

watermall model basic 2 side copy2.png

SketchUp version of the watermall, the idea was mostly to get an idea of the scale of the facility based on our limited and rough calculations.

WATERMALL WATER NEEDS

See excell >MASSFLOW WM. for a more detailed look at the model.  To construct the sankey diagram you can use the online tool SankeyMATIC and this diagram flows.

Above there is a diagram of the water use (in m3) and the reuse loops (assuming the use of dry toilets and excluding irrigation). ‘Blackish’ and ‘grey’ water may be treated afterwards to obtain again clean water. If we assume that greywater is recycled 3 times a day, greywater volume will drop from 3.691 m3 a day to 1.230 m3, however water losses of clean water (1.659 m3) must be accounted for as ‘new’ clean water inputs in the water balance.

SEED MIXES FOR AEROPONICS

 

Lucas was asked to suggest combinations of plants to use in an aeroponics system. András told Sára is looking into micro greens and baby leafs.

(Microgreens = you harvest sprouts, like alfalfa; baby leaves = you harvest very young salad plants and herbs, like cress.)

Sára’s goal is to sow a mixture of seeds, the plants grow up equally fast, and you harvest them as a mix that can be used together for preparing meals (e.g. the plants have to taste good, in a certain balance).

My (Lucas) background is gardening in soil. I have estimated the growth rate of a series of plants from my experience with these plants growing in gardens, market gardens and in ‘the wild’.

The plants are put in five categories, from fast growing (fastmix) to slower and slowest. Next step would be to make useful combinations within each category.

 I started with baby leafs. I got to work one day on this. I did not start the microgreens (other sheet in this document).

I have not only taken the plants that are now already popular in hydroponics, but also made suggestions for plants I think could be useful for health, quick biomass and taste/usefulness in the kitchen. This you will see in the column ‘Popular already? <yes/?/no>’.

 The plants are in this file: 20141014 plants aeroponics lucas

PRESENTATION

see presentation PRESENTATION WM

In the Watermall mass/flow calculations we have not used flushing toilets. Once we saw how many nutrients we had to deal with (in food production) we decided to only take the nutrients from urine. We separate the urine and the dry faeces using dry toilets. In this way, we don’t create the problem of black water, which is more difficult for the artificial reef (or Biopolus name) to handle. Grey water is easier and faster to recycle and so it reduces the required size of water storage.

 For faeces there are then two practical options, biogas production or direct composting on site or off site depending on the available footprint. Biogas production could be very viable and allow large amounts of  water and energy to the local community. Basic calculations were very promising. It may be more efficient if ‘dry’ poo is fermented elsewhere and the compost to be sold to farms (slide 23 in the presentation).

 In the ‘WATERMALL presentation’ you will see what influences the dimensions of the infrastructure (presentation slide 18). This is a raw picture of what you can get as inputs and outputs.

SUMMARY

SUMMARY

VALUE

DIMENSIONS

FOOD PRODUCTION

21948

m2 (5 layers, double yield)

FOOD PRODUCTION

1.40

kg/month Spinach per person

ENERGY production

10

kWh/person/day

ENERGY production

1,523

MWh/day

DAILY ENERGY USAGE

84

MWh/day

DAILY ENERGY EXPORT

1439

MWh/day

DAILY WATER USAGE

5565

M3/DAY

DAILY WATER OUTPUT/LOSS

1694

M3/DAY

See previous sections and tables for more information.

TODO

Find more info on slums in S.E. Asia – especially newer slums.

Find out about recycling techniques and technologies in urban slums

Find out about tribal sizes in slum populations (family groups, castes, etc)

LINKS & REFERENCES

Links to source material can be found in each documents own LINKS section.

 

> GOOGLE DRIVE FOLDER

https://drive.google.com/open?id=0B_xuCypEskSlM2IzVVNQTUZLN28&authuser=0

 

> TOILET OPTIONS

https://drive.google.com/open?id=0B9CACfLw6bizd1hjN3kwdld5em8&authuser=0

 

> SLUM PROFILES (Rio, Nairobi and Mumbai so far)

https://drive.google.com/open?id=0B9CACfLw6bizRUhMUFBiNkw4eDA&authuser=0 (please contact to ask a share)

 

> PARAMETERS WM

PARAMETERS WM_20141003

> MASSFLOW WM

MASSFLOW WM

> WS1 – SOCIAL AND TECHNICAL PARAMETERS

https://drive.google.com/folderview?id=0B9CACfLw6bizMWJ4eDZ2YldSa0U&usp=sharing (please contact to ask a share)

 

> WS2 – BUSINESS MODEL CANVAS

https://drive.google.com/open?id=0B02lQOIy5erYRFJBdWlYUG5XUlk&authuser=0 (please contact to ask a share)

 

> WATERMALL PRESENTATION

PRESENTATION WM

 

> PLANTS IN AEROPONICS

20141014 plants aeroponics lucas

 

Hablitzia tamnoides

[Hablitzia tamnoides  |  seedlings  |  pictures photos images  |  young plants  |   Amaranthaceae]

Hablitzia tamnoides is pas sinds heel kort in de Maas-Rijndelta aan het opkomen. Opkomen, letterlijk, nu ik ze voor het tweede jaar op rij heb gezaaid. Je hoeft ze niet elk jaar opnieuw te zaaien want het is een meerjarige (vaste) plant. Maar ik wilde er graag meer in de tuinen zetten.

Deze plantensoort moet koud gestratificeerd worden: ik zette de gezaaide bakjes, met goed drainerende zaaigrond, gedurende 3-4 weken in de koelkast om een winterperiode te simuleren. Grond niet te nat, deksel op het zaaibakje (waarvan het ventilatieklepje op een klein kiertje staat). [Remember this plant needs stratification: after sowing in well draining soil I put the trays in the fridge for 3-4 weeks to simulate a winter period. Covered with a lid which allows a little bit of ventilation.]

Omdat ik pasgeleden op de Aseed zadenruilbeurs in Den Bosch, samen met Maranke Spoor zaadjes heb verspreid van deze Kaukasische klimspinazie alias rankspinazie, heb ik foto’s gemaakt van de kiemplantjes, opdat je ze kunt herkennen. Je ziet ook dat een van de kiemplantjes op dat moment nog een zaadje op het kiemblaadje had zitten geklemd.

hablitzia tamnoides var kaukasica seedling3_phatch hablitzia tamnoides seedling2_phatch

[addition on May 16, 2013 – toevoeging] Twee weken later zijn de jonge plantjes al goed geworteld, en hebben ze een aantal blaadjes. Ze krijgen een groter potje, met meer compost in het aardemengsel.
[Two weeks later, the roots have developed quite well, and the young plants have made a number of leaves. It’s time for a bigger pot (or planting out in the garden). With a new soil mix: more compost. This is how they look like in their new pots (I don’t plant them out yet because it’s raining all the time and there are a lot of snails about.) Also they receive a supporting branch as they start climbing/shooting.]

hablitzia tamnoides seedling ready for 2nd potting or planting out hablitzia tamnoides seedling in 2nd potting hablitzia tamnoides seedling in 2nd potting-closeup

Als je er heel goed voor zorgt zouden ze er in theorie als volgt uit kunnen zien binnen een jaar (dit was bij iemand uit Marankes netwerk op zandgrond met fijne compost én een slakkenbarrière, inderdaad binnen één zomer) – maar meestal zien ze er zo pas uit na twee à drie jaar. [This is 1 Hablitzia tamnoides that I have grown from seed in 2012,  in someones garden who looked after it very well. On sandy soil with snail protection and regularly feeded with sifted compost, this is the growth of one summer! Normally, they look like this after 2 or 3 years.]

hablitzia tamnoides var kaukasica plant2_phatch

De Kaukasische klimspinazie blijkt vooralsnog inderdaad winterhard, althans de planten die ik in 2012 had gezaaid en uitgezet, komen weer mooi op. [Re-emerging perennial Hablitzia in the second year after sowing, at the beginning of May.]

hablitzia tamnoides re-emergent 2nd year-a hablitzia tamnoides re-emergent 2nd year-b

See also

Boomspinazie – veelzijdige pionierplant

Hebt u ook zaadjes van de Boomspinazie (Magenta-melde) gekregen? Hier vindt u informatie over deze plant, het gebruik in de keuken en teeltwijzen.

Pas geplante magentamelde, eind mei.

Situaties ter gebruik

Magenta-melde (Chenopodium giganteum) is een lid van de Ganzenvoetfamilie. Daarmee is het familie van de Brave Hendrik (Chenopodium bonus-henricus)). Een van de belangrijke verschillen tussen deze twee is dat de Magentamelde een eenjarige soort is en de Brave Hendrik een meerjarige. En wat voor een eenjarige is het! Een pionier die even makkelijk groeit als het bekende onkruid melde. Daar lijkt deze Boomspinazie ook op, maar dan is ie lekkerder en mooier, een eetbare sierplant. In situaties waarin een pionier goed van pas komt, zoals in moestuinen, is Magenta-melde een veelzijdige plant die een goede oogst geeft.

In steden en andere plekken waar er weinig ruimte beschikbaar is, is de boomspinazie óók handig toepasbaar. U kunt namelijk zo oogsten (zie hieronder) dat u aanstuurt op een lange plant die veel verticale ruimte inneemt – en dus weinig oppervlakte beslaat. Omdat deze pionier zo snel aangroeit, kunt u relatief vaak oogsten.

Smaak

Dezelfde planten eind juli (er zijn op dat moment al met regelmaat talloze zijtakken van geoogst). Hoe groot de boomspinazie kan worden, ziet u via de link in dit artikel.

De smaak is licht nootachtig, en lijkt ook wel wat op die van de ‘gewone’ spinazie. Omdat de smaak niet zeer uitgesproken is kan Magentamelde goed dienen als verse, voedzame basis voor salades, roerbak en soep. Een plant die zich goed leent voor allerlei variatie. Met de magentakleurige topjes kunt u smeltende boter roze kleuren.

Teeltwijze en verwerking

  • Zaaien in het voorjaar. Dit komt niet zo nauw. Voortrekken (opkweken) is nuttig als u veel slakken in de moestuin verwacht.
  • De jonge blaadjes zijn te verwerken in salades.
  • De iets grotere bladeren veeleer voor roerbak en soep.
  • Er kan dus heel veel mee. Graag een recept? Hier heb ik er eentje opgeschreven: Magenta-melde op schuitjes met geitenkaas.
  • De echt grote, taaie bladeren en stelen zijn minder makkelijk te verwerken/verteren.
  • Blijf daarom oogsten voor steeds jonge aangroei van zijscheuten met jonge bladeren.
  • Een bos magentamelde kunt u enkele dagen in de koelkast bewaren of op een vaas uit de zon.
  • Oogst steeds de zijtakken om de plant hoog en smal te laten blijven.
  • Oogst steeds de top(pen) om een lage, volle plant te krijgen.
  • Blijf oogsten zodat de plant nog geen zaad gaat maken.
  • Vervolgens kunt u de planten laten bloeien voor de bijen en om zaad te oogsten.
  • Hoe groot kan een boomspinazie worden? Zie de onderste foto op deze pagina: http://marankespoor.nl/hugelkultur/.

Vraagt u zich nu af of de magentamelde als pionierplant niet een ‘onkruid’ wordt dat zichzelf almaar blijft zaaien? Dat gebeurt. Maar door de roze (magenta) kleurige ‘hartjes’ van de kiemplantjes is dit een zeer makkelijk onkruid om te wieden. Puur vanwege de niet te missen herkenbaarheid. Beter een ‘baby-boomspinazie’ dan op dezelfde plek een andere kiemende melde of andere onkruidjes. Het is daarmee dus meteen  een ‘sierlijke onkruidverdringer’.
Bij het bloeien van de plant verdwijnt de magentakleur. Bijen lijken dol te zijn op de veelheid aan onopvallende bloempjes.